Garanties zijn verslavend en dodelijk

Het volgende stuk laat weer eens zien hoe anders je een stuk leest als je financieel bewust bent.

Het kabinet heeft de verhoging van de Nationale Hypotheek Garantie (NHG) met een jaar verlengd. Garanties werken net als uitkeringen verslavend.

Herinnert u zich nog de Zalmsnip? Dat sociale extraatje is jarenlang uitgekeerd. Garanties lijken op het eerste oog een mooi stimuleringsinstrument, maar nemen echter de prikkels voor goed risicobeheer weg. Oneigenlijk gebruik van garanties is dan een kwestie van tijd en kan later tot een economische ramp leiden.

Via een riante hypotheekgarantie creëert de Nederlandse overheid zijn eigen Fannie Mae en Freddie Mac. De financiële crisis in de Verenigde Staten begon bij deze twee grote hypotheekverzekeraars met een impliciete overheidsgarantie. Banken verleenden subprime hypotheken die veelal konden worden herverzekerd bij Fannie en Freddie, die continu hun werkterrein verbreedden naar steeds slechtere hypotheken. We kennen de afloop: de Amerikaanse belastingbetaler heeft deze twee hypotheekgiganten voor honderden miljarden moeten steunen.

Vernietigende werking op de risicoprikkels

Garanties hebben een stimlerende werking op de risicoprikkels. Waarom zou iemand nog op risico’s letten als de overheid toch garant staat? Dat geldt voor depositohouders als ze hun geld bij een bank zetten en dat geldt voor banken als ze een hypotheek verstrekken. De bankensector en de bouw lobbyen gezamenlijk voor een hogere NHG: voor de banken is het prachtig om op risico van een ander krediet te verlenen en de bouw ziet graag dat er weer beweging in de markt komt.

De hypotheekgarantie is van 265.000 naar € 350.000 verhoogd in juli 2009 tot eind 2010. Het kabinet doet er nu een jaartje bij en meldt vol trots dat 80% van de woningtransacties er onder valt. In juli 2009 is er door de overheid een magere € 9 mln gereserveerd voor het risico. Er wordt een beperkte premie geheven en er is een klein waarborgfonds. Als het mis gaat, zal de Nederlandse overheid fors moeten bijspringen net als in de VS (maar Nederland is natuurlijk anders en veiliger!).

Economische kant van garanties

Wat is de economische kant van garanties? Overheidsgaranties stimuleren de economie. Onder garantie van de overheid gaat de particuliere sector met plezier aan de slag. Het lastige van garanties is dat het vaak goed gaat en geen uitkering hoeft te worden gedaan. Garanties lijken dan gratis. Totdat één keer in de 100 jaar zich een gebeurtenis voordoet en de overheid moet uitkeren. Hiervoor is dan onvoldoende gereserveerd en betrokkenen spelen de vermoorde onschuld: dit hadden we toch echt niet verwacht. Op de Duisenberg school of finance leren we onze studenten hier juist wel rekening mee te houden.

Mijn conclusie is dat het zowel academisch als beleidsmatig wenselijk is zeer terughoudend te zijn met garanties. De commerciële belangen wegen echter soms zwaarder dan het overheidsbelang. Hopelijk gaan we de hypotheekgarantie afbouwen voordat de Nederlandse huizenmarkt inzakt.

Dirk Schoenmaker is decaan van de Duisenberg school of finance. Daarnaast is hij hoogleraar Finance, Banking & Insurance aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Voor zijn aanstelling aan de Duisenberg school was Schoenmaker werkzaam bij het Ministerie van Financiën.

bron: Het Financieele Dagblad